Rehabilitacja pooperacyjna

Rehabilitacja pooperacyjna to postępowanie fizjoterapeutyczne, którego celem jest eliminacja niepożądanych skutków każdej operacji (np. obrzęk, osłabienie siły mięśniowej czy ograniczenie zakresu ruchu stawu) oraz umożliwienie jak najszybszego powrót do aktywności pacjenta przy zachowaniu pełnego bezpieczeństwa operowanej tkanki. W przypadku pacjentów ortopedycznych jest to szczególnie ważne, ponieważ sam zabieg chirurgiczny odbudowuje anatomię struktury, natomiast rehabilitacja zapewnia jej prawidłową funkcję. W CM Medicum zespół fizjoterapeutów ściśle współpracuje z lekarzami na każdym etapie fizjoterapii pooperacyjnej.

Specjalizujemy się w usprawnianiu pacjentów po wielu zabiegach operacyjnych, głównie:

Operacjach w obrębie kończyny górnej:

  • zespół cieśni kanału nadgarstka
  • palca strzelającego
  • choroby deQurvaina
  • choroby Dupuytrena
  • deformacji palców w obrębie ręki
  • usidleń nerwów w obrębie stawu łokciowego
  • „łokcia tenisisty”
  • złamań w obrębie ręki i nadgarstka
  • artroskopia stawu ramiennego (barku)
  • niestabilność stawu ramiennego
  • naprawa uszkodzeń stożka rotatorów
Operacjach w obrębie kończyny dolnej:

  • operacji palucha koślawego (haluks)
  • wszystkich deformacji przodostopia (palce młotowane, płaskostopie poprzeczne)
  • niestabilność stawu skokowego
  • zerwanie ścięgna Achillesa
  • rekonstrukcje więzadeł stawu kolanowego: ACL, PCL,PLC, ALL, MPFL
  • naprawa łąkotek i chrząstki stawowej
  • endoprotezoplastyka stawu kolanowego i biodrowego
  • stabilizacja wszelkich złamań
  • wiele innych

Fizjoterapia pooperacyjna składa się z:

  • Zaleceń fizjoterapeuty dotyczących ograniczenia aktywności, zasad kąpieli czy określonego sposobu poruszania się (kule, specjalne obuwie pooperacyjne) tuż po operacji,
PACJENT O KULACH
PACJENT O KULACH2
usg barku
  • Nauki ćwiczeń zaleconych do domu w pierwszym okresie pooperacyjnym (ćwiczenia przeciwobrzękowe i przeciwzakrzepowe),
  • Manualnej pracy fizjoterapeuty (techniki masażu, mobilizacji powięziowych i stawowych, rozluźniania mięśni),
  • Ćwiczeń wykonywanych przez pacjenta, które są indywidualnie dobrane do jego możliwości, potrzeb oraz okresu pooperacyjnego,
  • Zabiegów fizykalnych wspomagających proces gojenia tkanek.

Cele rehabilitacji pooperacyjnej:

Każda operacja wymaga ograniczenia aktywności przez pacjenta a w większości przypadków nawet pozostania w łóżku (operacje w obrębie kończyn dolnych) przez co najmniej kilka dni lub tygodni. Skutkiem tego jest ogólne osłabienie organizmu i osłabienie odporności. Brak wysiłku fizycznego powoduje zmniejszenie objętości oddechowej płuc (oddech staje się płytki), co upośledza ich wentylację (dotyczy to głównie osób starszych). Zalegające w głębszych warstwach płuc bakterie namnażają się i mogą powodować zapalenie płuc. Aby temu zapobiec, należy wykonywać ćwiczenia oddechowe już od pierwszej doby po zabiegu. Ćwiczenia te polegają na głębokim wdechu i długim, wolnym wydechu, w pozycjach otwierających klatkę piersiową tak, aby całe płuca były zaangażowane w ćwiczenie.

Długotrwały brak ruchu oraz ingerencja chirurgiczna, zwłaszcza w obrębie kończyn dolnych, stanowi ryzyko powstania zakrzepicy żył głębokich, stąd lekarz prowadzący zawsze zleca przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych. Konieczne jest uzupełnienie farmakoterapii ćwiczeniami przeciwzakrzepowymi. Są one proste w wykonaniu, nie wymagają specjalistycznego sprzętu, a dodatkowo działają przeciwobrzękowo.
Zanik prosty mięśni to kolejny, typowy skutek operacji ortopedycznej. Mięśnie zanikają, czyli tracą swoją siłę oraz objętość na skutek bezczynności. W procesie fizjoterapeutycznym stosuje się szereg ćwiczeń dostosowanych do etapu gojenia operowanej tkanki. W początkowym okresie są to ćwiczenia izometryczne, dalej czynne i czynne z oporem. W zaawansowanym etapie fizjoterapii można wprowadzić kolejno trening koncentryczny, ekscentryczny i dynamiczny. U pacjentów aktywnych fizyczne należy zastosować rehabilitację sportową, czyli indywidualny trening ukierunkowany na kształtowanie specyficznych cech motoryki. Przykładem jest trening balistyczny (połączenie siły i szybkości, typowy trening np. w sportach walki) czy trening plyometryczny (ćwiczenia skocznościowe poprawiające zwinność i szybkość szczególnie potrzebne w grach zespołowych czy u biegaczy).
MIESIEN CZWOROGLOWY
rehabilitacja reki
Kilkutygodniowe unieruchomienie stawu w opatrunku gipsowym lub w ortezie powoduje ograniczenie zakresu ruchu, czyli sztywność stawu. Brak ruchomości znacznie upośledza czynności dnia codziennego np. chód po schodach w przypadku sztywności stawu skokowego czy kolanowego. Ponadto, długoletni brak ruchu może spowodować przeciążenie innego stawu i dodatkowe dolegliwości bólowe. Skutecznym sposobem przywracania ruchomości jest terapia manualna. Polega ona na różnych technikach mobilizacji stawu oraz rozluźniania otaczających tkanek miękkich.

Dodatkowo fizjoterapeuta zaleca odpowiednie ćwiczenia, które stanowią uzupełnienie terapii. Polegają one na bezpiecznym i powolnym ruchu, w różnych kierunkach w odpowiedniej pozycji ciała. Niezbędnym elementem mobilizacji tkanek jest praca z blizną, jej restrykcje mogą powodować ból i ograniczać zakres ruchu.
Każda część ciała ma spełniać określone funkcje w życiu człowieka. Ręka to narząd służący do wykonywania ruchów precyzyjnych (np. jedzenie przy użyciu sztućców, zapinanie guzików czy pisanie) z kolei stopa czy kolano służy do szeroko pojętego przemieszczania się (chód po nierównym podłożu, chód po schodach, bieg). Operacja skutkuje czasową utratą danej funkcji, co stanowi istotny problem w codziennym życiu pacjenta, stąd rehabilitacja pooperacyjna zawiera tzw. trening funkcjonalny. W zależności od operowanej okolicy są to różne ćwiczenia odbudowujące wzorce ruchowe oraz zwiększające koordynację ruchu w utraconej funkcji, wykonywane są najczęściej przy użyciu różnego rodzaju sprzętu (piłki, step, skrzynia).
cwiczenie stabilizacji barku na piłce

Etapy rehabilitacji pooperacyjnej.

Rehabilitacja pooperacyjna rozpoczyna się od pierwszej doby po operacji, a kończy się w chwili uzyskania pełnej sprawności funkcjonalnej operowanej okolicy ciała. Długość tego procesu zależy od rodzaju tkanki, jaka została naprawiona/zrekonstruowana, średnio jest to okres minimum 12 tygodni.
POZYCJA PRZECIWOBRZEKOWA
Pierwszy etap – rozpoczyna się od pierwszej doby po zabiegu i obejmuje:
  • naukę poruszania się (np. chód o kulach lub w specjalnym bucie pooperacyjnym),
  • pozycje przeciwobrzękowe,
  • chłodzenie okolicy operowanej w celu zmniejszenia obrzęku i bólu,
  • ćwiczenia oddechowe i przeciwzakrzepowe,
  • ćwiczenia izometryczne i czynne odpowiednich grup mięśniowych,
  • elektrostymulację mięśni znacznie osłabionych.
Na tym etapie operowana tkanka wymaga szczególnej ochrony, dlatego pacjenci są zaopatrzeni w różnego rodzaju stabilizatory, ortezy czy nawet gips. Nowoczesne metody chirurgii ortopedycznej pozwalają na maksymalnie krótki czas unieruchomienia. Po operacji w obrębie kończyny dolnej istotne jest ustalenie sposobu poruszania się i możliwości obciążania kończyny. Najczęściej stosuje się kule, które fizjoterapeuta dopasuje do twojego wzrostu oraz uczy poruszania się w nich (również po schodach).

Operacje w obrębie przodostopia (np. paluch koślawy, paluch sztywny, palce młotkowate) nie wymagają stosowania kul a jedynie specjalnego obuwia. W tym okresie pacjent wykonuje ćwiczenia okolicznych stawów, natomiast operowana okolica pozostaje bez ruchu.
ORTEZA
KINESIOTAPING
Drugi etap – rozpoczyna się po około 3-4 tygodniach lub wg wskazań lekarza prowadzącego:
  • manualny drenaż limfatyczny,
  • mobilizacja zakresu ruchu stawów,
  • mobilizacja okolicy blizny,
  • stopniowe zwiększanie siły mięśniowej oraz zakresu ruchu,
  • wspomaganie procesów gojenia tkanek (m.in. pole magnetyczne, laseroterapia),
  • ćwiczenia funkcjonalne,
  • ćwiczenia na niestabilnym podłożu,
  • kinesiology taping.
W drugim etapie pacjent pozbywa się zaopatrzenia ortopedycznego i zaczyna poruszać operowaną częścią cała. Ruch jest ściśle kontrolowany i zwiększany pod okiem fizjoterapeuty. Bardzo istotne jest, aby obciążenie nie było zbyt małe (co spowodowałoby brak postępów) lub zbyt duże (może skutkować uszkodzeniem tkanki). Ruchomość stopniowo zwiększa się, a pacjent odzyskuje funkcje. Ćwiczenia na niestabilnym podłożu kształtują koordynację mięśniową oraz stabilizację stawu.
BOSU
SILA
Trzeci etap – rozpoczyna się, gdy pacjent swobodnie wykonuje czynności dnia codziennego (około 12 tygodni po operacji)
  • ćwiczenia zwiększające siłę mięśniową (trening balistyczny, trening plyometryczny),
  • kontynuacja treningu funkcjonalnego ze zwiększonym obciążeniem,
  • kontynuacja odbudowy zakresu ruchu.

W tym etapie pacjent swobodnie wykonuje czynności dnia codziennego, zakres ruchu jest zbliżony do normy i nie ma dolegliwości bólowych. Jest to czas stopniowego powrotu do sportu.
Warto zaznaczyć, że u każdego pacjenta rehabilitacja pooperacyjna przebiega w innym tempie. Zależy to wielu czynników, m.in. rodzaju operowanej tkanki czy rodzaju zastosowanej techniki operacyjnej, jak również wieku pacjenta, jego ogólnego stanu zdrowia oraz jego oczekiwań. Brak rehabilitacji pooperacyjnej może skutkować:

  • trwałym ograniczeniem zakresu ruchu operowanego stawu (zrosty wewnątrzstawowe),
  • trwałym osłabieniem siły mięśniowej,
  • twardą, bolesną blizną,
  • długo utrzymującym się obrzękiem,
  • zaburzeniami wzorców ruchowych,
  • ograniczeniem funkcji operowanej części ciała,
  • bólem innych, nieoperowanych struktur w wyniku ich przeciążenia.
CM Medicum zaprasza na rehabilitację pacjentów zarówno operowanych w naszym Centrum, jak i w innych palcówkach.
Jak przygotować się do wizyty?

  • zabierz strój na przebranie: krótkie spodenki, T-shirt, obuwie na zmianę,
  • zabierz wypis ze szpitala, wyniki badań dodatkowych, skierowanie na rehabilitację (jeśli posiadasz) - dotyczy pacjentów operowanych poza CM Medicum.

Pamiętaj, żeby przybyć na wizytę przynajmniej 10 min wcześniej w celu dokonania formalności.