Jak zbudowany jest staw kolanowy?
Staw kolanowy jest największym stawem w ciele człowieka. Dzięki niemu możliwe jest wykonywanie ruchów: zginania, prostowania i rotacyjnych. Poza tym, w niewielkim zakresie staw kolanowy może odginać się do boku i do wewnątrz. Staw kolanowy jest stawem typu zawiasowego, wzmocnionym przez więzadła krzyżowe, poboczne, podkolanowe, więzadła związane z łąkotkami i więzadło rzepki. Innymi strukturami obecnymi w stawie kolanowym są: kaletki i łąkotki. Wszystkie te elementy anatomiczne odpowiadają za stabilizację stawu i ograniczają zakres jego ruchomości.
Czym jest niestabilność stawu kolanowego?
Wyróżnia się pięć rodzajów niestabilności stawu kolanowego:
- I stopień- oznacza zachowanie właściwej ruchomości i nie powoduje upośledzenia funkcjonowania. Aktywność fizyczna pacjenta nie zostaje ograniczona;
- II stopień- to nieznaczna wiotkość w stawie kolanowym, odczuwana przez chorego w trakcie wykonywania intensywnego wysiłku fizycznego;
- III stopień- wiąże się z uporczywymi podwichnięciami stawu, bólem, krwiakami i wysiękami. Aktywność fizyczna pacjenta jest ograniczona przez towarzyszący ból;
- IV stopień- oznacza powtarzające się wysięki i podwichnięcia. Pacjent nie może wykonywać żadnych ćwiczeń, część chorych ma problem z poruszaniem się i wymaga wspierania się kulami;
- V stopień- jest klasyfikowany jako ciężka niestabilność. Poza kulami konieczne może okazać się stosowanie obuwia ortopedycznego.
Niestabilność stawu kolanowego można podzielić także na ostrą i przewlekłą. Ta pierwsza jest zazwyczaj następstwem urazu powstałego po przyłożeniu znacznej siły (urazy komunikacyjne lub sportowe). Z kolei niestabilność przewlekła rozwija się jakiś czas po urazie, zwykle przez miesiące, a nawet lata. Najczęściej występująca jest niestabilność przednia, powstała w następstwie uszkodzenia całkowitego lub częściowego więzadła krzyżowego przedniego. Przewlekła niestabilność stawu kolanowego przyczynia się do rozwoju choroby zwyrodnieniowej. Do najczęściej spotykanych należy niestabilność tylno – boczna kolana i tylno- przyśrodkowa. W obu przypadkach ulega zerwaniu więzadło krzyżowe tylne, często krzyżowe przednie oraz więzadła poboczne przyśrodkowe, poboczne strzałkowe, więzadła stabilizujące łąkotki, torebka stawowa i ścięgno mięśnia podkolanowego.
Kiedy operacja?
Bardzo istotne jest, by niestabilność stawu kolanowego została właściwie zdiagnozowana, z tego powodu pacjenci podejrzewający u siebie tę przypadłość powinni zgłosić się do ortopedy. Większość chorych zgłasza dyskomfort spowodowany uczuciem przeskakiwania w kolanie, ból, wysięki i krwiaki. Bardzo typowe jest również uczucie ,,uciekania kolana” i nawracające urazy. Niektóre osoby dotknięte niestabilnością stawu kolanowego, nie czują żadnych objawów związanych z chorobą - dzieje się tak ze względu na obronę mięśniową, częściowo podejmującą funkcję uszkodzonych więzadeł.
Operacje niestabilności stawu kolanowego
O konieczności wykonania operacji decyduje lekarz po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu z pacjentem i wykonaniu badań obrazowych, dużo zależy od wieku pacjenta, rozległości uszkodzenia i stopnia niestabilności.
Jedną z najbardziej popularnych metod operacyjnych jest artroskopia, połączona z rekonstrukcją więzadeł krzyżowych i zszyciem więzadeł pobocznych. Inna metoda zwana internal bracing zakłada wszycie taśm, co ma na celu wzmocnić więzadło i przyspieszyć proces gojenia.
Rekonstrukcja więzadłowa jest rozwiązaniem przeznaczonym dla pacjentów, u których z różnych względów niemożliwe jest zszycie więzadeł. W tej metodzie pobiera się od pacjenta ścięgna, można też skorzystać z banku tkanek i odtwarza się uszkodzone więzadła, nadając im właściwe napięcie, dzięki czemu możliwe jest odzyskanie funkcji stawu kolanowego.
Typy operacji niestabilność stawu kolanowego
Jeżeli dochodzi do uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego i więzadła pobocznego piszczelowego możliwe jest zastosowanie metody internal bracing, omówionej wcześniej. Z kolei uszkodzenie więzadła pobocznego przyśrodkowego wymaga leczenia operacyjnego wyłącznie w 3 stopniu zaawansowania, czyli wtedy gdy doszło do uszkodzenia więzadła w miejscu jego przyczepu do kości udowej lub piszczelowej. I tu ponownie stosuje się technikę internal bracing, podczas której przy użyciu taśmy przyczepia się więzadło do kości.
Co, jeśli dojdzie do zerwania najmocniejszego więzadła stawu kolanowego, czyli więzadła krzyżowego tylnego? Rodzaj preferowanego leczenia zależy od stopnia urazu. Dwa pierwsze wymagają zwykle wyłącznie leczenia zachowawczego w postaci unieruchomienia stawu, natomiast 3 stopień i niestabilność tylna wymagają przeprowadzenia operacji.
Najczęściej zabieg wykonywany jest techniką artroskopową, dla której alternatywą są: augmentacja, czyli uzupełnienia fragmentu zerwanego więzadła przeszczepem pobranym od pacjenta, internal bracing i zabieg pełnej rekonstrukcji więzadła z wykorzystaniem przeszczepu własnego. Uszkodzenia wielowięzadłowe, które dotykają zwykle więzadeł: krzyżowego tylnego i przedniego, więzadła stabilizującego łąkotki i więzadeł pobocznych przyśrodkowego i strzałkowego, stanowią zwykle wskazanie do przeprowadzenia operacji metodą artroskopową.
Jak przygotować się do operacji niestabilności stawu kolanowego?
Przed zabiegiem, konieczne jest, by udać się do lekarza specjalisty i powiedzieć mu dokładnie o swoich dolegliwościach. Ważne jest również wykonanie zleconych badań: morfologii, APTT, PT, stężenia glukozy, EKG, RTG i innych. Na kilka dni przed zabiegiem należy skonsultować się z anestezjologiem, który oceni jakie znieczulenie będzie dla pacjenta najodpowiedniejsze.
Co po operacji niestabilności stawu kolanowego?
Po operacji konieczna jest rehabilitacja, bez której nie można mówić o skutecznym leczeniu. Dlatego tak ważne by po zabiegu pacjent znajdował się pod opieką fizjoterapeuty, dbał o odciążenie kończyny (stabilizator i kule) i wykonywał zadane ćwiczenia. Warto nadmienić, że metoda artroskopowa wiąże się ze względnie niewielkim obciążeniem dla pacjenta i pozwala na relatywnie szybki powrót do pełnej sprawności.