USG stawu kolanowego
USG stawu kolanowego powinno się wykonać po urazach kolan, a także, wtedy kiedy pacjent skarży się na przewlekły ból. USG jest wykorzystywane przede wszystkim w celach diagnostycznych, które pozwala na ocenę stanu elementów stawu kolanowego i określenie przyczyny, odpowiadającej za wystąpienie stanu zapalnego. Warto zaznaczyć, że stawy kolanowe są odpowiedzialne za dźwiganie całej górnej połowy naszego ciała, co więcej wykorzystujemy je nie tylko w czasie uprawiania sportu, ale także podczas chodzenia, stąd bardzo łatwo o ich urazy. Stawy kolanowe zużywają się także na skutek siedzącego trybu życia. Nie wykrycie w porę problemu i niepodjęcie leczenia może prowadzić do pogłębiania się uszkodzeń i utracenia sprawności stawu kolanowego.
Staw kolanowy jest stawem typu zawiasowego, największym w ciele człowieka. Łączy kość udową i piszczelową, poza tym jest wyposażony w elementy, takie jak: łąkotki, które wspomagają wykonywane ruchy, dopasowując do siebie powierzchnie stawowe, więzadła: więzadło krzyżowe przednie i więzadło krzyżowe tylne, wzmacniające staw, a także więzadła: piszczelowe i strzałkowe.
Jak działa USG?
Metoda działania aparatu do USG opiera się na pracy urządzenia emitującego fale dźwiękowe oraz takiego, które je odbiera. Fale wysyłane przez emiter mają konkretną częstotliwość, dzięki czemu mają zdolność do rozchodzenia się w ośrodku podlegającym badaniu. Za właściwości USG odpowiada przede wszystkim- zjawisko odbicia fal, które polega na zmianie kierunku rozchodzenia się fali na granicy dwóch ośrodków, przez co fala pozostaje tam, gdzie może się rozchodzić. Oczywiście, zjawisko odbicia zachodzi inaczej w zdrowych a inaczej w chorych tkankach. Do badania różnych ośrodków, stosujemy różne częstotliwości fal, na przykład: relatywnie niskie częstotliwości w zakresie 2,5 MHz, są stosowane do badania mózgu i serca, natomiast wysokie, to jest powyżej 20 MHz, służą do badania skóry i naczyń. Pamiętajmy, że metoda USG, chociaż jest powszechnie stosowana i odznacza się nieinwazyjnym charakterem, ma pewne ograniczenia, za jej pomocą nie zbadamy płuc ani kości, ze względu na obecność powietrza w tych strukturach.
Jak przebiega badanie USG stawu kolanowego?
Podczas badania pacjent zazwyczaj znajduje się w pozycji leżącej. Może być ułożony na plecach albo na brzuchu. Czasami, żeby lepiej uwidocznić badane struktury, prosi się pacjenta, żeby napiął lub rozluźnił mięśnie, albo wyprostował lub ugiął kolano. Podczas badania radiolog, zwraca uwagę na każdy obszar kolana.
Obszar przedni - jest badany, kiedy pacjent znajduje się w pozycji leżącej, a jego kolano jest zgięte pod kątem około 40 stopni. Podczas oglądania obszaru przedniego uwidaczniane są następujące struktury: rzepka i więzadło rzepki oraz ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Obszar boczny - jest badany, gdy kolano jest skręcone do wewnątrz, a pacjent leży na plecach, w obszarze bocznym ogląda się: pasmo biodrowo-piszczelowe i więzadło poboczne strzałkowe. Obszar przyśrodkowy - najlepiej widać wtedy, gdy pacjent leży na plecach, a jego kolano jest zgięte w stawie pod kątem około 30 stopni, obserwujemy wtedy: gęsią stopkę i więzadło poboczne-piszczelowe. Obszar tylny - jego badanie wymaga, by pacjent znajdował się na brzuchu, a jego noga powinna być wyprostowana, w tej pozycji uwidocznione są: ścięgno mięśnia dwugłowego uda, pęczek naczyniowo-nerwowy podkolanowy, nerw strzałkowy wspólny, a także naczynia znajdujące się w dole kolanowym.
Badanie jest bezbolesne, trwa kilkanaście minut. Jedynym specyficznym odczuciem mu towarzyszącym jest chłodny żel, nakładany na skórę po to by głowica USG była w całkowitym kontakcie ze skórą (aby wyeliminować ewentualne pęcherzyki powietrza, które mogłyby uniemożliwić otrzymanie wiarygodnego wyniku). Po zakończeniu USG, pacjent otrzymuje szmatkę zrobioną z ligniny, w celu usunięcia resztek żelu, powinno go się zdejmować dokładnie, ponieważ może on zniszczyć ubranie i trudno się spiera.
Przed badaniem lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, aby dowiedzieć się, które struktury wymagają szczegółowego zbadania. Po badaniu lekarz opisuje wynik, informując pacjenta o tym, jakie działania należy podjąć i kiedy ewentualnie powinien on zgłosić się na wizytę kontrolną. Nawet kiedy wynik badania jest prawidłowy, pacjent otrzymuje zdjęcie wraz z opisem, co jest niewątpliwie przydatne, ponieważ przy okazji następnej wizyty, możliwe będzie porównanie obrazów co znacznie, ułatwi diagnostykę.
Przed badaniem lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, aby dowiedzieć się, które struktury wymagają szczegółowego zbadania. Po badaniu lekarz opisuje wynik, informując pacjenta o tym, jakie działania należy podjąć i kiedy ewentualnie powinien on zgłosić się na wizytę kontrolną. Nawet kiedy wynik badania jest prawidłowy, pacjent otrzymuje zdjęcie wraz z opisem, co jest niewątpliwie przydatne, ponieważ przy okazji następnej wizyty, możliwe będzie porównanie obrazów co znacznie, ułatwi diagnostykę.
Kiedy powinno wykonać się USG kolana?
Za wskazanie do wykonania USG stawu kolanowego, uważa się:
- pojawienie się opuchlizny i uczucia rozgrzania stawu,
- zasinienie kończyny oraz poczucie jej odrętwienia,
- niemożność wykonania ruchów i zablokowanie w kolanie,
- silny ból kolana,
- zniekształcenie kończyny dolnej lub samego stawu.
Do struktur które możemy ocenić w badaniu USG, należą:
Ścięgna mięśni: smukłego, krawieckiego, podkolanowego, dwugłowego uda, półścięgnistego, półbłoniastego; Więzadła: poboczne strzałkowe, poboczne piszczelowe, krzyżowe przednie, krzyżowe tylne, więzadła wieńcowe łąkotki (bocznej jak i przyśrodkowej), więzadło rzepkowo-udowe przyśrodkowe;
Dół podkolanowy i struktury się w nim znajdujące, czyli: kaletki, nerw piszczelowy i strzałkowy wspólny, tętnica i żyła podkolanowa, oraz mięśnie; Łąkotki: boczna i przyśrodkowa.
Więzadło krzyżowe przednie jest położone głęboko w stawie, przez co jego ocena w badaniu USG jest utrudniona.
Zazwyczaj poza USG wykonuje się również zdjęcie rentgenowskie. Niestety to ostatnie, skupia się na przedstawieniu tego, w jakim stanie znajdują się same kości, z pominięciem: torebki stawowej, więzadeł, błony maziowej i kaletki. Najdokładniejszym ze wszystkich badań obrazowych, umożliwiających ocenę stawu kolanowego jest rezonans magnetyczny, jednak nie jest on przeprowadzany w pierwszej kolejności i bez wyraźnych wskazań, przede wszystkim przez wzgląd na cenę. Rezonans zleca się wtedy, kiedy inne badania okazują się nieskuteczne i nie dają jasnej odpowiedzi, a także wtedy gdy pacjentką jest kobieta w ciąży (nie powinno się narażać dziecka na szkodliwe promieniowanie rentgenowskie).
- pojawienie się opuchlizny i uczucia rozgrzania stawu,
- zasinienie kończyny oraz poczucie jej odrętwienia,
- niemożność wykonania ruchów i zablokowanie w kolanie,
- silny ból kolana,
- zniekształcenie kończyny dolnej lub samego stawu.
Do struktur które możemy ocenić w badaniu USG, należą:
Więzadło krzyżowe przednie jest położone głęboko w stawie, przez co jego ocena w badaniu USG jest utrudniona.
Zazwyczaj poza USG wykonuje się również zdjęcie rentgenowskie. Niestety to ostatnie, skupia się na przedstawieniu tego, w jakim stanie znajdują się same kości, z pominięciem: torebki stawowej, więzadeł, błony maziowej i kaletki. Najdokładniejszym ze wszystkich badań obrazowych, umożliwiających ocenę stawu kolanowego jest rezonans magnetyczny, jednak nie jest on przeprowadzany w pierwszej kolejności i bez wyraźnych wskazań, przede wszystkim przez wzgląd na cenę. Rezonans zleca się wtedy, kiedy inne badania okazują się nieskuteczne i nie dają jasnej odpowiedzi, a także wtedy gdy pacjentką jest kobieta w ciąży (nie powinno się narażać dziecka na szkodliwe promieniowanie rentgenowskie).
Co wykrywamy w trakcie USG stawu kolanowego?
Wykonując USG stawu kolanowego, możliwe jest wykrycie:
- uszkodzeń więzadeł, ścięgien lub mięśni;
- wysięku w stawie;
- zmian zapalnych i zwyrodnień;
- oderwania kawałka chrząstki;
- tętniaków podkolanowych;
- łuszczki zapalnej w obszarze stawu;
- torbieli galaretowatych, inaczej zwanych ganglionami;
- zmian przeciążeniowo-zwyrodnieniowych więzadła rzepki;
- przeciążeń pasma biodrowo-piszczelowego;
- pęknięcia ścięgien.
Dzięki badaniu możliwe jest także zróżnicowanie guzów litych i torbieli oraz rozpoznanie: młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów, reumatoidalnego zapalenia stawów, ale także zwyczajnych: skręceń, zwichnięć i naderwań, które powstają w konsekwencji urazów.
- uszkodzeń więzadeł, ścięgien lub mięśni;
- wysięku w stawie;
- zmian zapalnych i zwyrodnień;
- oderwania kawałka chrząstki;
- tętniaków podkolanowych;
- łuszczki zapalnej w obszarze stawu;
- torbieli galaretowatych, inaczej zwanych ganglionami;
- zmian przeciążeniowo-zwyrodnieniowych więzadła rzepki;
- przeciążeń pasma biodrowo-piszczelowego;
- pęknięcia ścięgien.
Dzięki badaniu możliwe jest także zróżnicowanie guzów litych i torbieli oraz rozpoznanie: młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów, reumatoidalnego zapalenia stawów, ale także zwyczajnych: skręceń, zwichnięć i naderwań, które powstają w konsekwencji urazów.